8 września - smutne rocznice

Dzień 8 września pojawia się w nekrologach dwóch ludzi niezwykle zasłużonych dla morskiej Polski: 8 września 1939 r. - zmarł w szpitalu na skutek odniesionych ran podczas zatopienia przez Luftwaffe ORP "Gdynia" kpt. ż.w. Stanisław Kosko - dyrektor Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni, 8 września 1948 r. - zmarł w Komorowie pod Warszawą inż. Tadeusz Wenda, projektant i budowniczy portu w Gdyni.

Stanisław Kosko - kapitan żeglugi wielkiej, absolwent I rocznika Szkoły Morskiej w Tczewie, oficer "Daru Pomorza" podczas rejsu dookoła świata, dyrektor Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni.

Urodził się w 1898 r. w Wojciechowicach koło Ostrołęki. Podczas nauki w gimnazjum w Pułtusku związał się z ruchem skautowskim, później aktywnie działał w  Polskim Towarzystwie Gimnastycznym "Sokół". Maturę zdał w 1919 r. w Kijowie, gdzie aktywnie udzielał się także w polonijnym harcerstwie. Do kraju powrócił wraz z wycofującymi się z Ukrainy oddziałami polskimi, jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej .

 Jeszcze podczas wojny polsko-bolszewickiej zgłosił akces do Marynarki Wojennej, na front jednak nie trafił. Zgłosił się następnie do utworzonej w Tczewie Szkoły Morskiej. Będąc prymusem, uzyskał niewielkie stypendium, oraz zatrudnienie na stanowisku instruktora wychowania fizycznego. Autorytet i sympatia zyskały mu wśród kolegów przydomek "ojciec Kosko".

 Uczestniczył w pionierskim rejsie żaglowca szkolnego "Lwów" do Brazylii, a po ukończeniu szkoły objął na nim stanowisko IV oficera. Pracował następnie w Departamencie Morskim Ministerstwa Przemysłu i Hnadlu, skąd powrócił do Szkoły Morskiej w Gdyni, gdzie w 1936 r. objął stanowisko inspektora, a w 1937 r. otrzymał nominację na dyrektora.

Poza obowiązkami służbowymi udzielał się w wielu organizacjach działających na rzecz morza. Zajmował się także publicystyką morską, a jego książkowa relacja z wyprawy "Daru Pomorza" dookoła świata "Przez trzy oceany" otrzymała nagrodę Srebrny Wawrzyn Akademicki, przyznawaną przez Polską Akademię Literatury.

Zmobilizowany 29 sierpnia 1939 r. do służby w Marynarce Wojennej, objął dowództwo statku żeglugi przybrzeżnej "Gdynia". Utrzymująca komunikację na trasie Gdynia - Hel jednostka była obiektem ataków Luftwaffe. W drugim dniu wojny, bezpośrednie trafienia bomb topią "Gdynię", ginie ok. 40 ludzi, ranny Stanisław Kosko trafia do gdyńskiego szpitala, gdzie 8 września umiera. W pogrzebie na Cmentarzu Witomińskim, wśród świstu kul, uczestniczyła garstka profesorów, uczniów i pracowników Szkoły Morskiej. Po wojnie żona postawiła kapitanowi pomnik z napisem: „Pierwszy uczeń i ostatni dyrektor Szkoły Morskiej w Gdyni". Odznaczony był m.in. Krzyżem Niepodległości, srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Niepodległości, francuskim L'Ordre de I'Etoile Noire du Benin.

inż. Tadeusz Wenda - patrz biogram w zakładce Postacie Legendy Morskiej Gdyni.


A+  A-